Απόβαση στη Νορμανδία: Πώς ο καιρός "ξεγέλασε" τους Γερμανούς - Μια άγνωστη ιστορία

Η απόβαση της Νορμανδίας έγινε βάσει καιρικών παραγόντων. H επιχείρηση των αλεξιπτωτιστών μπορούσε να γίνει μόνο όταν το φεγγάρι ήταν γεμάτο. Πώς οι σύμμαχοι έκαναν σωστές προγνώσεις.

ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΛΥΔΑΣ
06 Ιουνίου 2022 06:32

H 6η Ιουνίου 1944, γνωστότερη ως D-Day έχει χαρακτηριστεί ως η μεγαλύτερη μέρα του B’ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς την ημέρα αυτή πραγματοποιήθηκε η απόβαση των Συμμάχων στη Νορμανδία, που έπειτα από έντεκα μήνες οδήγησε στο να σβήσει το Γ’ Ράιχ και ο εφιάλτης που είχε απλωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η ημερομηνία για την απόβαση της Νορμανδίας με κωδική ονομασία Operation verload έγινε λαμβάνοντας υπόψη τους καιρικούς παράγοντες.

H επιχείρηση των αλεξιπτωτιστών μπορούσε να γίνει μόνο όταν το φεγγάρι ήταν γεμάτο. Ακόμη, η επίθεση θα έπρεπε να λάβει χώρα όταν η παλίρροια θα ήταν στη μέση της, λόγω των παγίδων που είχαν στήσει οι Γερμανοί.

Αυτός ο συνδυασμός των καιρικών συνθηκών συνέπιπτε την 5η Ιουνίου, που ορίστηκε ως «D-Day», δηλαδή ημέρα έναρξης των επιχειρήσεων.

Από την πλευρά των Συμμάχων, έξι μετεωρολόγοι εργάζονταν σε τρεις διαφορετικές ομάδες που ήταν υπεύθυνες για τις προβλέψεις της D-Day.

Οι Ομάδες των Μετεωρολόγων ήταν:

α) στο Widewing με τους Αμερικανούς Krick και Holzman,

β) στο Ναυαρχείο με τον Wolfe και Hogben και

γ) στο Dunstable με μετεωρολόγους τον Douglas και τον Petterssen.

Η Αμερικανική ομάδα χρησιμοποιούσε μια αναλογική μέθοδο που βασιζόταν σε στατιστικά δεδομένα του καιρού (κάνοντας σύγκριση των τρεχουσών καιρικών συνθηκών με ανάλογες στο παρελθόν).

Οι προβλέψεις τους ήταν υπερβολικά αισιόδοξες και αν εφαρμόζονταν θα είχαν ως αποτέλεσμα την καταστροφή στις 5 Ιουνίου 1944. Το Βρετανικό Ναυαρχείο και η βρετανική Μετεωρολογική Υπηρεσία κάλεσαν το αρχηγείο σε καθυστέρηση της επιχείρησης.

Είχαν τη βοήθεια από τον λαμπρό Νορβηγό Sverre Petterssen, o οποίος ήταν γίγαντας στον τομέα της ανάλυσης και της πρόβλεψης καιρού και ένας παγκόσμιος ηγέτης στη μετεωρολογία κατά τα μέσα του εικοστού αιώνα.

Tις πρώτες πρωινές ώρες της 5ης Ιουνίου, κάτω από τον βρεγμένο από καταιγίδα ουρανό της Μεγ. Βρετανίας, οι μετεωρολόγοι των Συμμαχικών Δυνάμεων ενημέρωσαν τον Eisenhower ότι ένα πολύ σύντομο διάλειμμα του καιρού θα επιτρέψει την εισβολή για να προχωρήσουν.

Την Τρίτη, 6 Ιουνίου 1944 με οριακά ανεκτές καιρικές συνθήκες, αποβιβάστηκε η μεγαλύτερη αμφίβια δύναμη στις παραλίες της Νορμανδίας.

(Αυτόν το χάρτη είχαν αναλύσει οι Γερμανοί Μετεωρολόγοι….)

Κατά ειρωνικό τρόπο, οι Γερμανοί μετεωρολόγοι, έχοντας επίγνωση των νέων καταιγίδων που διακινούντο από το Βόρειο Ατλαντικό, είχαν αποφασίσει ότι ο καιρός θα ήταν πάρα πολύ κακός να επιτρέψει μια προσπάθεια εισβολής.

Δύο αναφορές της D-Day έχουν κυριαρχήσει στην βιβλιογραφία:

1) Η ηρωική ιστορία, στην οποία η αμερικανική ομάδα των Irving Krick και Ben Holzman βρήκε τις «δυνατές» καιρικές συνθήκες που επέτρεψαν να επιτύχουν τη μεγάλη απόβαση στην Ευρώπη.

2) Μια τυπική γραφειοκρατική αναφορά από τον James Stagg που δημοσιεύθηκε το 1971 και η οποία εξόργισε τον Sverre Petterssen, που αργότερα συνέθεσε τα δικά του ιστορικά απομνημονεύματα. Υπάρχει το χειρόγραφο του Petterssen, γραμμένο στα αγγλικά που δημοσιεύτηκε σε Νορβηγική μετάφραση το 1974 και έχει ήδη δημοσιευθεί το 2001 σε μια αγγλόφωνη έκδοση.

Η προσωπικότητα του Petterssen και η συμβολή του στη D-Day

Πριν από λίγα χρόνια όταν έγραφα το βιβλίο μου “Η ιστορία μιας πεταλούδας” είχα πάρει συνέντευξη από τον κ. Διονύση Μεταξά καθηγητή Μετεωρολογίας στα Γιάννενα , ο οποίος από το 1950 εως το 1970 υπητέτησε στην ΕΜΥ . Στην πρώτη του πολύμηνη εκπαίδευση στην Αγγλία είχε ως καθηγητή τον ίδιο τον Petterssen και πολλά από αυτά που θα διαβάσετε παρακάτω αποτελούν πληροφορίες από “πρώτο χέρι”

Ο Petterssen το 1939 διορίστηκε επικεφαλής του τμήματος μετεωρολογίας στο Massachusetts Institute of Technology, όπου έγραψε δύο βιβλία, ανάλυσης και πρόβλεψης καιρού το 1940 και “Εισαγωγή στην μετεωρολογία” το 1941.

Με τον πόλεμο στην Ευρώπη οι Ναζί καταλαμβάνουν τη Νορβηγία.

Ο Petterssen αποφάσισε να αφήσει το MIT για να υπηρετήσει στη Μετεωρολογική Υπηρεσία του βρετανικού υπουργείου, ως σύμβουλος για λογαριασμό των Νορβηγικών δυνάμεων. Ο Sir Nelson Johnson, ήταν επικεφαλής του βρετανικού Met Ofﬁce, όπου διορίστηκε επικεφαλής ο Petterssen, με την πρωταρχική ευθύνη για την προετοιμασία των προβλέψεων για βομβαρδισμούς πάνω από τη Γερμανία.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Petterssen αναγνώρισε τους ισχυρούς ανέμους στην ανώτερη ατμόσφαιρα οι οποίος αργότερα έγιναν γνωστοί ως Jet Stream.

Διερεύνησε τους δεσμούς μεταξύ ανώτερου επιπέδου των ανέμων και των συνθηκών της επιφάνειας. Εκτός από πολλά άλλα καθήκοντα, ετοίμασε τις προγνώσεις μεγάλης διάρκειας και ήταν ο μόνος Νορβηγός εκπαιδευμένος μετεωρολόγος που συμμετείχε στις προβλέψεις για την D-Day.

Οι ομάδες των Μετεωρολόγων ήταν στο Widewing, στο Ναυαρχείο και στο Dunstable . Σύμφωνα με τον Petterssen, ειδικά η ομάδα του στο Dunstable αλλά και το Ναυαρχείο ήταν αντίθετες για την επιλογή της 5ης Ιουνίου ως ημέρα απόβασης και έτσι η ομάδα στο Widewing με τους Αμερικανούς, τελικά “συνθηκολόγησε” με την πλειοψηφία, καθότι στην ενημέρωση φάνηκε ότι οι αναλογικές προγνώσεις των Αμερικανών δεν ήταν καλά τεκμηριωμένες.

Στην Ιστορία από την κάθε μεριά πέρασαν διαφορετικές απόψεις για το ποιος είχε δίκαιο. Το μεγάλο κέρδος για τη Μετεωρολογική Κοινότητα ήταν η καταξίωσή της στο ευρύ κοινό, ενώ η ιδέα της ενημέρωσης του καιρού -πριν να βγει η πρόγνωση- καθιερώθηκε από όλες σχεδόν τις Μετεωρολογικές Υπηρεσίες. Αυτή η γόνιμη συζήτηση και η αξιολόγηση των καιρικών συνθηκών πριν την έκδοση της επίσημης πρόγνωσης εφαρμόζεται και στην ΕΜΥ καθημερινά σε έναν αναμφισβήτητα γόνιμο και εποικοδομητικό διάλογο.

Μια “άγνωστη ιστορία” από την D Day

Ως επίλογο θα σας αναφέρω κάτι που ίσως είναι “άγνωστο” στους περισσότερους για την D Day. H μικρή Ελλάδα δεν έλειψε και από αυτή την ημέρα του πολέμου. Στην ιστορική απόβαση της Νορμανδίας έλαβαν μέρος δύο ελληνικά πολεμικά, οι κορβέτες «Τομπάζης» και «Κριεζής», που μόλις είχαν ολοκληρώσει αποστολές συνοδείας νηοπομπών στον Ατλαντικό. Σε άρθρο της ιστοσελίδας GR Reporter υπάρχει η μαρτυρία του τότε 16χρονου Δημήτρη Ανδριώτη o οποίος ήταν πλήρωμα στο Τομπάζης.

Ο ίδιος στο βιβλίο του «Θανάτω θάνατον πατήσας» ανέφερε «Το χάος κυριάρχησε παντού…. Γίνεται πανδαιμόνιο. Τα κύματα των αμφίβιων προς τις ακτές επαναλαμβάνονται κάθε μισή ώρα. Οι Γερμανοί, οχυρωμένοι πίσω από το Ατλαντικό Τείχος, υποδέχονται τα συμμαχικά στρατεύματα με πολυβόλα, με όλμους, με χειροβομβίδες. Αποβατικά που φλέγονται από τα εχθρικά πυρά και άλλα που βυθίζονται από αυτά. Φαντάροι που κολυμπούν, φαντάροι που πνίγονται χωρίς καμία βοήθεια από τα διερχόμενα αμφίβια, αφού εκείνα είχαν λάβει αυστηρή εντολή να φτάσουν στις ακτές και να αδιαφορούν για ό,τι συμβαίνει γύρω τους».. ” Ο ίδιος ο Ανδριώτης δεν πίστευε τότε ότι βρισκόταν τότε πραγματικά σε κίνδυνο. “Το πλοίο μας δεν είχε εντολές να επέμβει σε στρατιωτικές επιχειρήσεις. Επιπλέον, οι Γερμανοί το αγνόησαν επειδή ήταν μικρό”, λέει.

Λίγο νωρίτερα ο ίδιος στα τέλη του 1943, είχε φύγει από το πατρικό του σπίτι στις Οινούσες καθώς δεν μπορούσε πλέον να ανεχτεί τους Γερμανούς κατακτητές και εγγράφηκε στο ελληνικό ναυτικό στην Αλεξάνδρεια. Από εκεί βρέθηκε στο Τομπάζης και μετά τον πόλεμο αποσύρθηκε στο Βερολίνο όπου συνεχίζει να γράφει βιβλία με το ψευδώνυμο Fanis Fandemis. «Εμένα και τους άντρες του «Τομπάζη» δεν μας κάλεσαν ποτέ σε επέτειο» λέει. «Αν με καλούσαν, θα πήγαινα φυσικά, αλλά όχι για το παράσημο αλλά για να τους υπενθυμίσω ότι ήμασταν κι εμείς εκεί».

Ο Ανδριώτης πέρασε πολλά χρόνια στα καράβια, εν μέρει ως μάγειρας. Αυτό αποτυπωνόταν και στην παράξενη στάση που έπαιρνε στην κουζίνα διάφορων ελληνικών εστιατορίων στο Βερολίνο, όπου από το 1975 είχε κάνει τη γαστρονομία επάγγελμα: τα πόδια ανοιγμένα, το σώμα σε συνεχή αναζήτηση ισορροπίας. «Αυτό μου έμεινε από τα πλοία, όπου έπρεπε να ισορροπείς κατά το μαγείρεμα χωρίς τη χρήση χεριών, ιδίως όταν είχε φουρτούνα» λέει. Ο Ανδριώτης ήξερε πάντα να αυτοσαρκάζεται και να σαρκάζει. Το ίδιο έκανε μέχρι τον θάνατο του στις 15 του Μάη 2016 σε ηλικία των 89 ετών,, με την τελετή που γίνονταν στις ακτές της Νορμανδίας τέτοιες μέρες, παρουσία των ηγετών των συμμαχικών δυνάμεων και των τελευταίων υπέργηρων βετεράνων της απόβασης. Οχι φωνάζοντας «σιγά τα ωά», όπως έκανε στις 6 Ιουνίου 1944 με τον «Κριεζή», αλλά με ένα εξίσου κοροϊδευτικό «βουρ στον πατσά» προς εκείνους που επικαλούμενοι το «μήνυμα της Νορμανδίας» σχεδιάζουν νέα πολεμικά μέτωπα .